دستگاه اکسیژن ساز یا کپسول اکسیژن؟ کدام یک بهتر است؟

اکسیژن برای زنده ماندن ما آدم‌ها ضروری است. معمولا برای افرادی که سطح اکسیژن آنها در اثر یک بیماری تنفسی به مقدار خطرناکی رسیده، ممکن است پزشک اکسیژن مکمل را تجویز کند. وقتی به اکسیژن مکمل فکر می‌کنیم، یک کپسول اکسیژن بسیار بزرگ به ذهن‌مان خطور می‌کند!

با این وجود، فناوری اکسیژن رسانی و درمان اکسیژن همیشه در حال پیشرفت بوده و در چند سال اخیر پیشرفت‌های زیادی داشته است. دو مکانیسم پرکاربرد اکسیژن رسانی در خانه، استفاده از کپسول اکسیژن و «دستگاه‌های اکسیژن ساز یا تغلیظ کننده‌های اکسیژن» هستند. در این نوشتار به این موضوع خواهیم پرداخت که أساسا هر یک از این دو چه هستند، چه تفاوتی با هم دارند و کدام یک بهتر است، دستگاه اکسیژن ساز یا کپسول اکسیژن؟ به کمک این مقاله در نهایت می‌توانید تصمیمی ‌آگاهانه بگیرید.

کپسول‌های اکسیژن چگونه کار می‌کنند؟

کپسول اکسیژن رایج ترین راه برای رساندن اکسیژن درمانی به بیماران است. این کپسول‌ها یا کپسول‌های اکسیژن عموماً از فولاد یا آلومینیوم ساخته شده‌اند. دو نوع کپسول اکسیژن وجود دارد: یکی حاوی اکسیژن فشرده است و دیگری حاوی اکسیژن مایع.

اکسیژن از هوا استخراج می‌شود و با فشار بسیار بالا 2200 PSI فشرده می‌شود تا در کپسول ذخیره شود. از آنجایی که این کپسول‌ها فشار بالایی دارند، اکسیژن از طریق یک رگولاتور بیرون داده می‌شود تا میزان جریان اکسیژن مورد نیاز تامین شود.

به منظور ایجاد اکسیژن مایع، شکل گازی اکسیژن در دمای 297- درجه فارنهایت سرد و برای حفظ حالت مایع، اکسیژن در مخزن‌های مخصوص عایق و خلاء ذخیره می‌شود. اکسیژن مایع به میزان قابل توجهی فضای کمتری را اشغال می‌کند. یک لیتر اکسیژن مایع معادل 860 لیتر گاز است. هنگامی ‌که اکسیژن مایع در معرض دمای اتاق قرار می‌گیرد، به سرعت به شکل گاز تبدیل می‌شود و آماده استفاده است.

طبق استانداردهای فارماکوپه ایالات متحده  (USP)، کپسول‌ها یا سیلندرهای اکسیژن نباید خلوص اکسیژن کمتر از 99 درصد داشته باشند. معمولاً اکسیژن فشرده و اکسیژن مایع با میزان خلوص 99.5 درصد ذخیره می‌شوند.

دستگاه‌های اکسیژن ساز چگونه کار می‌کنند؟

تغلیظ کننده‌های اکسیژن (یا اکسیژن سازها) به طور قابل توجهی با کپسول‌های اکسیژن سنتی تفاوت دارند زیرا اکسیژن را ذخیره نمی‌کنند. هوای معمولی از ۷۸ درصد نیتروژن، ۲۱ درصد اکسیژن و ۱ درصد گازهای دیگر تشکیل شده است.

دستگاه اکسیژن هوای محیط را دریافت می‌کند، نیتروژن را برای حفظ اکسیژن فیلتر می‌کند و سپس آن را از طریق نازل تحویل می‌دهد. تغلیظ کننده‌های اکسیژن معمولاً قادر به ارائه 90 تا 95 درصد اکسیژن خالص هستند.

آن‌ها هوا را در یک جریان پیوسته یا متناوب تحویل می‌دهند. دستگاه‌های اکسیژن سازِ جریان پیوسته مقدار ثابتی از اکسیژن را بدون توجه به اینکه بیمار چند بار در دقیقه نفس می‌کشد، فراهم می‌کنند. در مقابل، دستگاه‌های جریان متناوب (همچنین به عنوان جریان پالس شناخته می‌شود) اکسیژن را در توده‌های هوای دوره ای تحویل می‌دهد. تغلیظ کننده‌های اکسیژن با قابلیت جریان پالس، تنفس کاربر را تشخیص می‌دهند و زمانی که او عمل استنشاق را انجام می‌دهد، اکسیژن را تامین می‌کنند. در صورتی که نیاز به خرید دستگاه اکسیژن ساز دارید، حتما به این نکات توجه کنید.

اندازه و وزن

سیلندرها و کپسول‌های اکسیژن به لحاظ اندازه و ظرفیت متفاوت هستند. کپسول معمولی نوع E  می‌تواند 680 لیتر اکسیژن را در حالت پُر (در PSI 2015 ) تحویل دهد. با این ظرفیت، کپسول می‌تواند بیش از پنج ساعت اکسیژن را با نرخ 2 لیتر در دقیقه تحویل دهد. این کپسول بیش از 600 سانتی متر طول و تقریباً ۳۶۰۰ گرم وزن دارد.

مهم‌ترین عاملی که تعیین می‌کند کدام اندازه از کپسول اکسیژن باید انتخاب شود، نیاز کاربر یا بیمار به اکسیژن است. در مورد نیاز به جریان اکسیژن بالا، کپسول‌های نوع H یا M250 توصیه می‌شوند. این کپسول‌های بزرگ ثابت هستند و حدود ۵۵ کیلوگرم وزن دارند.

در مورد اکسیژن مایع، کپسول‌های اکسیژن با طراحی خاص مورد نیاز است زیرا اکسیژن به شکل مایع بسیار سرد است. یک کانول بینی را می‌توان به کپسول قلاب کرد تا نیاز به اکسیژن در خانه را برآورده کند. کپسول‌های اکسیژن مایع، بزرگ هستند و قابلیت حرکت کردن را ندارند. علاوه بر این، اکسیژن مایع را می‌توان با سرعت جریان بالاتری و به مدت طولانی‌تری نسبت به سیستم گاز فشرده تحویل داد. با این حال، اکسیژن مایع بسیار گران‌تر از شکل گازی اکسیژن است.

اکسیژن سازهای قابل حمل بسیار کوچک و سبک هستند. کوچکترین دستگاه قابل حمل حدود یک کیلو و سیصد گرم وزن دارد و با تنظیم درست و با یک باتری دوبل می‌تواند بیش از 4 ساعت دوام بیاورد. این دستگاه‌ها برای بیمارانی طراحی شده اند که سبک زندگی فعال دارند.

دستگاه‌های اکسیژن ساز خانگی برای استفاده در خانه در نظر گرفته شده‌اند و می‌توانند اکسیژن را تا 10 لیتر در دقیقه به صورت جریان مداوم تامین کنند. بنابراین، این دستگاه‌ها بزرگتر از تغلیظ کننده‌های اکسیژن قابل حمل هستند و وزن آنها حدود ۱۳ کیلوگرم است. با این وجود، آنها دارای چرخ‌هایی در قسمت پایین هستند و می‌توانند به راحتی از یک اتاق به اتاق دیگری در منزل‌تان منتقل شوند. صدای این کپسول‌ها به اندازه صدای وز وز یخچال است. اگر این صدا شما را آزار می‌دهد، دستگاه را می‌توانید در یک اتاق مجزا قرار بدهید و از لوله بلند برای تامین اکسیژن استفاده کنید.

قابلیت حرکت کپسول‌های اکسیژن

کپسول‌های اکسیژن مانند انواع A، B، C، D، JD و E قابل حمل هستند. آنها را می‌توان به داخل و خارج از خانه منتقل کرد. برخی از این مخزن‌ها همراه با یک چهارچرخ گاری طور برای حمل و نقل همراه هستند.

با کمک یک ظرف اکسیژن مایع قابل حمل می‌توان از اکسیژن مایع در خارج از خانه استفاده کرد. در واقع اکسیژن مایع را می‌توان از کپسول ذخیره به این ظرف کوچکتر منتقل کرد. بسیاری از این ظروف قابل حمل کوچک‌تر، بسته به ظرفیت و مصرف شما می‌توانند تا 10 ساعت اکسیژن را تامین کنند.

اکسیژن سازهای قابل حمل (POC)، همانطور که از نام‌شان پیداست، بسیار راحت حمل می‌شوند. آنها با باتری کار می‌کنند و اکسیژن خود را می‌سازند، بنابراین می‌توان آنها را همه جا با خود برد، به جز داخل آب یا در دمای خیلی بالا. POC دارای یک شارژر DC است به این معنا که می‌توانید دستگاه را حتی در ماشین با استفاده از شارژر فندکی شارژ کنید. POC را می‌توان در یک کیف یا در یک کوله پشتی حمل کرد.

دیگر نکته حائز اهمیت اینکه، تغلیظ کننده‌های اکسیژن قابل حمل دارای تاییدیه TSA و FAA هستند و می‌توان در پرواز از آنها استفاده کرد.

کپسول‌ها قابلیت پر شدن دوباره را دارند

بسته به میزان مصرف، کپسول‌های اکسیژن باید به صورت هفتگی یا دو هفته یک بار پر شوند. در واقع استفاده از کپسول هزینه مکرری برای شما خواهد داشت.

اگرمی‌خواهید بدانید که دستگاه اکسیژن ساز بهتر است یا کپسول اکسیژن، شاید این نکته برای‌تان اهمیت داشته باشد. اکسیژن سازهای خانگی نیازی به پر کردن مجدد ندارند. این یک مزیت بزرگ است زیرا کاربر نیازی به تعویض یا پر کردن کپسول هنگام تمام شدن اکسیژن ندارد.

با این حال، این دستگاه‌ها به منبع برق نیاز دارند. به هر حال باید بدانید که یک دستگاه اکسیژن ساز به رقم روی قبض برق شما اضافه می‌کند. بیمارانی که به اکسیژن مداوم یا سرعت جریان بالا نیاز دارند، دستگاه‌های اکسیژن ساز را ترجیح می‌دهند زیرا هرگز اکسیژن آنها تمام نمی‌شود.

اکسیژن سازهای قابل حمل نیز نیازی به پر کردن مجدد ندارند. POC‌ها با باتری کار می‌کنند و دارای آداپتور هستند تا زمانی که باتری کم است، بتوان آنها را به منبع برق AC یا DC وصل کرد.

چند نکته مهم دیگر در مورد اکسیژن سازها و کپسول‌های اکسیژن

کپسول‌های اکسیژن فشرده

• کپسول اکسیژن باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد و عمودی قرار بگیرد
• کپسول‌های اکسیژن باید چندین بار در روز، زمانی که خالی هستند، شارژ شوند
• شیر فشار متصل به کپسول‌های اکسیژن باید به طور مداوم بررسی شود
• اکسیژن فشرده خطر آتش سوزی دارد و برای نگهداری ایمن باید اقدامات مناسب انجام شود

دستگاه‌های غلیظ کننده اکسیژن یا اکسیژن سازها

• تغلیظ کننده‌های اکسیژن دارای چندین هشدار برای تضمین دریافت اکسیژن مورد نیاز هستند
• این دستگاه‌ها در ابتدا گرانتر هستند اما در دراز مدت هزینه کمتری نسبت به کپسول‌های اکسیژن دارند

کلام پایانی
هنگام انتخاب بین برخی از تجهیزات پزشکی مهم مثل کپسول اکسیژن سنتی و دستگاه اکسیژن ساز، موارد زیادی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. این موارد شامل میزان اکسیژن برای بیمار، دفعات ترک خانه و نوع فعالیت‌هاست. در صورت لزوم می‌توان دستگاه اکسیژن ساز را به راحتی جابجا کرد. با موارد قید شده در این نوشتار احتمالا حالا می‌توانید بگویید که دستگاه اکسیژن ساز بهتر است یا کپسول اکسیژن.